Najczęstszą przyczyną zgonów na świecie, w Polsce oraz w większości krajów europejskich są choroby
układu krążenia. Jak pokazują badania, zdrowy styl życia, a w szczególności prawidłowe żywienie, może
znacząco obniżyć zachorowalność oraz liczbę zgonów zarówno w chorobach układu sercowo-naczyniowego,
jak i wielu innych.
Za dietę utrzymującą prawidłową masę ciała oraz przeciwmiażdżycową, obecnie uważa się schemat żywienia ludzi mieszkających w krajach basenu Morza Śródziemnego. Umieralność z powodu chorób sercowo-naczyniowych w krajach takich jak: Hiszpania, Włochy, Portugalia, Francja czy Grecja jest stosunkowo niska. Ludzie zamieszkujący
te kraje żyją dłużej niż osoby żyjące w Stanach Zjednoczonych lub na północy Europy. Historyczny zbiór nawyków żywieniowych mieszkańców tych państw wprowadził do literatury medycznej dr Ancel Keys,
epidemiolog amerykański zajmujący się żywieniem, i nazwał go ,,dietą śródziemnomorską”.
W XX wieku przeprowadzono kilka badań, dzięki którym zostały zdefiniowane podstawy i założenia tej diety oraz jej korzystnego wpływu na znaczące zmniejszenie liczby zarówno zgonów, jak i zapadalności na chorobę niedokrwienną serca. Dieta śródziemnomorska jest jedną z najbardziej przebadanych naukowo diet, obecnie jest uznawana
za najzdrowszy i najlepszy sposób żywienia na świecie. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne rekomenduje dietę śródziemnomorską, jako wzorzec żywienia w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego.
Wyniki badań naukowych pokazują, iż taki model żywienia nie wpływa tylko i wyłącznie na profilaktykę oraz leczenie chorób sercowo-naczyniowych, ale zapobiega również zespołowi metabolicznemu i cukrzycy,
niealkoholowemu stłuszczeniu wątroby, insulinooporności, otyłości brzusznej, niektórym nowotworom oraz chorobom Parkinsona oraz Alzheimera. Wyniki najnowszych badań pokazują, iż zmniejsza ryzyko depresji oraz sprzyja długowieczności w związku z ochroną DNA.
Eksperci z całego świata z dziedziny dietetyki i medycyny od 9 lat analizują przeróżne diety pod względem zdrowotnym i na początku roku publikują wyniki na platformie internetowej U.S. News and World Report. W roku 2018 na pierwszym miejscu ex aequo umieszczono dwie diety: DASH i śródziemnomorską. W roku 2019 na pierwszym miejscu znalazła się dieta śródziemnomorska, a drugie miejsce zajęła dieta DASH. Dieta śródziemnomorska uzyskała 4,2 na 5 punktów
a dieta DASH 4,1. Eksperci uznali dietę śródziemnomorską za najlepszą w związku z wieloma badaniami naukowymi, które wykazują wydłużenie życia i ochronę przed chorobami cywilizacyjnymi. Jeden ze
specjalistów zwrócił uwagę, iż dieta ta nie tylko opiera się na zdrowych
produktach, ale również jest łatwa w stosowaniu.
Dieta śródziemnomorska zajęła w rankingu 1. miejsce jako:
- najzdrowsza dieta,
- najlepsza dieta w zmniejszaniu ryzyka cukrzycy typu 2,
- najlepszy sposób żywienia,
- dieta najzdrowsza dla serca,
- najlepsza dieta bazująca na produktach roślinnych,
- dieta najłatwiejsza do przygotowania.
Mimo, iż kuchnie krajów basenu Morza Śródziemnego wiele dzieli, to jednak również bardzo wiele łączy. We wszystkich znajdziemy kilka wspólnych elementów sprzyjających zdrowiu:
- oliwę z oliwek z pierwszego tłoczenia, jako główny rodzaj tłuszczu
w diecie,
- świeże warzywa, przede wszystkim zielone warzywa liściaste, cebulę, czosnek i pomidory,
- warzywa strączkowe,
- orzechy,
- suszone lub świeże przyprawy i zioła,
- umiarkowanie niskie spożycie mięsa a także umiarkowane spożycie nabiału i jaj,
- niewielkie spożycie alkoholu.
Współczesna kuchnia włoska, z jaką możemy się spotkać w barach i restauracjach, obejmuje posiłki bogate w węglowodany, takie jak pizza, makarony czy pieczywo posmarowane masłem i często niewielką ilość warzyw lub sałatek. Trzeba tu wspomnieć, iż chleb długo był podstawą zarówno kuchni greckiej, jak i włoskiej, lecz był wyrobem
pełnoziarnistym na zakwasie a nie białym puszystym pieczywem na drożdżach.
Tradycyjna kuchnia włoska była bardzo podobna do greckiej. Bogata w owoce, warzywa, produkty zbożowe, oleje roślinne (zwłaszcza oliwę z oliwek), zawierała umiarkowaną ilość produktów zwierzęcych.
Różnica pomiędzy tradycyjną dietą grecką i włoską polegała na tym, iż we Włoszech spożywano więcej produktów zbożowych, zaś w Grecji owoców i oliwy. Ponadto Grecy spożywali więcej fermentowanych serów
czy jogurtów, podczas gdy Włosi wybierali sery twarde.
W Polsce, chcąc stosować dietę najbardziej zbliżoną do modelu diety śródziemnomorskiej, należy:
• spożywać warzywa i owoce w każdym posiłku,
• pieczywo białe zastępować pieczywem razowym,
• zastępować biały ryż i ziemniaki kaszami,
• przynajmniej 2-3 razy w tygodniu jeść ryby, szczególnie ryby morskie,
• czerwone mięso spożywać tylko kilka razy w miesiącu,
• zamiast sosów śmietanowych i majonezowych używać oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego,
• spośród produktów mlecznych wybierać kefiry, jogurty, mleko acidofilne, chude twarogi,
• ograniczać spożycie soli, zastępując ją czosnkiem i ziołami,
• słodycze zastąpić owocami suszonymi, migdałami, orzechami lub gorzką czekoladą,
• pić dużo wody mineralnej: 1,5-2 litry w ciągu dnia.
Od tysięcy lat bardzo ważnym elementem zachowania zdrowia jest odżywianie. Badania nad prawidłowym sposobem żywienia są prowadzone od ponad 50 lat. Dietę ludzi zamieszkujących region basenu Morza Śródziemnomorskiego można uznać za godną polecenia i zarekomendowania.
